Kaos Teorisi Nedir?
Kaos teorisi, matematiksel bir tümevarım değil, fiziksel gerçeklik parçalarının bir bütün olarak eğilimini açıklamaya yarayan bir yöntemdir. Kaos teorisi, sürprizlerin bilimi olarak tanımlanabilir: Doğrusal olmayan ve öngörülemeyen sistemleri ele alır ve beklenmeyenleri beklememizi öğretir. Bilimsel alanların çoğu, yer çekimi, kimyasal reaksiyonlar ve elektrik gibi öngörülebilir modellerle ilgilenir. Kaos teorisi, türbülans, hava durumu ve borsa gibi tahmin edilmesi veya kontrol edilmesi tamamen imkansız olan modeller ile ilgilidir. Bu fenomenler, doğanın sınırsız karmaşıklığını yakalayan fraktal matematik tarafından tanımlanmaktadır. Birçok doğal nesne, manzara, bulutlar, ağaçlar, organlar, nehirler vb. dahil fraktal özellikler gösterir; İçinde yaşadığımız sistemlerin çoğu karmaşık, kaotik davranış sergiler.
Kaos Teorisinin İlkeleri
Kaos teorisinin kendisinin bir alt bileşeni olan birkaç teori vardır. Bunlardan en baskın ve en meşhurları Butterfly Effect (Kelebek Etkisi). Bu etki birbirinden uzak coğrafyalarda, bir kelebeğin kanat çırpışı ile diğer coğrafyada fırtına olabileceği ile ilgili bir teoridir. Kelebeğin kanadından büyük bir fırtınaya geçiş uzun zaman alabilir, ancak bağlantı gerçektir. Eğer kelebek kanatlarını uzayda / zamanda tam doğru noktada çırpmasaydı, kasırga olmazdı. Bu soruna daha felsefi bir yaklaşım, yaptığımız en küçük eylemlerin uzun vadede yaşamlarımız üzerinde ciddi bir etkisi olduğu fikrine ulaşmak olacaktır.
Kaos teorisinde bir sonraki dal öngörülemezliktir. Karmaşık bir sistemin tüm başlangıç koşullarını hiçbir zaman yeterince ayrıntılı olarak bilemeyeceğimiz, karmaşık bir sistemin üreteceği nihai sonucu tahmin edemeyeceğimiz anlamına gelen köklü bir gerçektir. Bir sistemin durumunu ölçmedeki en ufak hatalar bile çarpıcı bir şekilde büyütülecek ve herhangi bir tahminde bulunulmayacaktır. Tüm kelebeklerin ve dünyadaki bu tür girdi rahatsızlıklarının etkilerini ölçmek mümkün olmadığından, doğru uzun vadeli hava durumu tahmini her zaman imkansız kalacaktır.
Üçüncü dokunma fikri Karıştırma ve Geri Bildirimdir. Karıştırma veya Türbülans, karmaşık bir sistemdeki iki bitişik noktanın sonunda bir süre geçtikten sonra çok farklı pozisyonlarda sonuçlanmasını sağlar. Bunun bir örneği, okyanusun farklı bölümlerinde ve hatta farklı okyanuslarda son bulabilen iki komşu su molekülünü göz önünde bulundurmaktır. Beraber fırlatılan bir grup helyum balonları sonunda çok farklı yerlere düşecektir. Geribildirim dikkate alındığında, geribildirim olduğunda sistemlerin genellikle kaotik hale geldiğini anlamak iyidir. Bu davranışı gösteren bir örnek borsa davranışıdır. Bir hisse senedinin değeri yükselip alçaldıkça, insanlar o hisse senedini almaya veya satmaya daha yatkındır. Bu da, hisse senedinin fiyatını daha da etkiler ve daha düzensiz bir şekilde yükselmesine veya düşmesine neden olur.
Değinilmesi gereken son şeylerden biri Fraktallardır. Fraktallar, farklı ölçeklerde birbirine benzeyen sonsuz karmaşık kalıplardır. Devam eden bir geri besleme döngüsü içinde tekrar tekrar basit bir işlem tekrarlanarak yaratılırlar.
